FNA (Chọc hút bằng kim nhỏ)

Thủ thuật chọc hút bằng kim nhỏ là một dạng sinh thiết, dùng một cây kim nhỏ đưa vào vùng mô hoặc vùng chứa dịch bất thường.

Cũng như các loại sinh thiết khác, mẫu được thu thập trong quá trình chọc hút bằng kim nhỏ có thể giúp chẩn đoán hoặc loại trừ các bệnh lý như ung thư.

Chọc hút bằng kim nhỏ được xem là một thủ thuật an toàn, ít gây biến chứng.

Khi nào Chọc hút bằng kim nhỏ được sử dụng?

Chọc hút bằng kim nhỏ thường được thực hiện nhất đối với vùng bị sưng, hoặc khối u nằm ngay dưới da.

Một khối u có thể được phát hiện trong quá trình thăm khám của bác sĩ, hoặc nhờ vào các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh như:

- Chụp CT

- Chụp X quang tuyến vú (chụp nhũ ảnh)

- Siêu âm

Các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh cũng có thể phát hiện ra những vấn đề bất thường nằm sâu hơn bên trong cơ thể.

Các bác sĩ có thể đề nghị chọc hút kim nhỏ cho các khu vực như:

- Nang (túi chứa dịch)

- Nốt hoặc khối (u rắn)

- Hạch bạch huyết phì đại

Nếu không làm sinh thiết, bác sĩ thường khó xác nhận những vùng bất thường này chứa gì, lành tính hay ác tính, và có thể ảnh hưởng nguy hiểm đến sức khỏe mà không biết. Do đó, lý do phổ biến nhất để làm thủ thuật Chọc hút bằng kim nhỏ là để kiểm tra xem có phải ung thư hay không.

Hầu hết các chọc hút kim nhỏ được thực hiện trên các vùng này:

- Vú

- Tuyến giáp

- Các hạch bạch huyết ở cổ, háng (bẹn) hoặc nách

Thủ thuật Chọc hút bằng kim nhỏ được thực hiện qua da.

Ảnh minh họa thủ thuật Chọc hút bằng kim nhỏ tại tuyến giáp. Ảnh: Medscape.com

Đối với nội soi, các bác sĩ cũng có thể tiếp cận các khu vực sâu hơn trong cơ thể. Nội soi sử dụng một ống mềm có gắn đèn và camera. Trong quá trình nội soi, bác sĩ có thể chọc hút bằng kim nhỏ trên một số điểm bất thường ở ngực hoặc bụng.

Cần chuẩn bị gì trước khi chọc hút bằng kim nhỏ?

Không cần chuẩn bị cụ thể nào trước khi chọc hút bằng kim nhỏ. Bạn có thể được yêu cầu thực hiện các điều sau đây:

- Thay đổi thuốc. Vài ngày trước khi làm thủ thuật, ngừng dùng aspirin hoặc các thuốc kháng đông khác như clopidogrel (Plavix), warfarin (Coumadin hoặc Jantoven) hoặc một trong những thuốc chống đông đường uống thế hệ mới, chẳng hạn như apixaban (Eliquis) và dabigatran (Pradaxa).

- Thay đổi chế độ ăn uống. Không ăn hoặc uống bất cứ thứ gì trong vài giờ trước khi làm thủ thuật. Nếu bạn phải dùng thuốc an thần, hãy nhớ có người nhà theo cùng để đưa bạn về nhà.

Những điều bạn sẽ trải qua trong quá trình chọc hút bằng kim nhỏ?

Hầu hết chọc hút bằng kim nhỏ là thủ thuật ngoại trú. Đối với những người được tiến hành chọc hút kim nhỏ qua da, đây là những gì sẽ trãi qua:

- Vùng da tại vùng làm thủ thuật sẽ được rửa sạch bằng dung dịch sát trùng. Sau đó, nó sẽ được phủ một tấm khăn vô trùng.

- Bạn sẽ được tiêm thuốc tê dưới da.

- Siêu âm có thể được sử dụng trong suốt quá trình thủ thuật. Siêu âm sẽ giúp xác định đúng vị trí cần chọc hút.

- Một cây kim nhỏ gắn với ống tiêm sẽ được đưa qua da để đi vào vùng bất thường cần chọc hút.

- Dịch cơ thể hoặc mẫu mô sẽ bị hút vào kim và ống tiêm nhờ chân không bên trong ống tiêm.

Chọc hút bằng kim nhỏ thường là một thủ thuật ngắn (dưới 10 phút).

Mẫu sinh thiết có thể được kiểm tra dưới kính hiển vi ngay lập tức. Điều này sẽ cho phép bác sĩ của bạn:

- Xác định đã lấy được một mẫu sinh thiết tốt

- Chẩn đoán nhanh chóng

Hoặc mẫu sinh thiết có thể được gửi đến phòng thí nghiệm để phân tích thêm.

Những người được chọc hút bằng kim nhỏ qua nội soi sẽ được chuẩn bị thêm. Hầu hết sẽ nhận được thuốc an thần. Thủ thuật nội soi thường mất nhiều thời gian hơn so với chọc kim nhỏ qua da (thường lên đến một giờ).

Những gì sẽ xảy ra sau khi chọc hút bằng kim nhỏ?

Nếu thuốc an thần được sử dụng trong quá trình chọc hút bằng kim nhỏ, bạn có thể lảo đảo và không thể làm việc sau đó.

Tại vị tríi sinh thiết, có thể bị sưng, đau nhức

Hầu hết các trường hợp, thuốc giảm đau không cần kê đơn là đủ để giảm bớt sự khó chịu. Ví dụ thuốc Panadol, Tylenol...

Kết quả xét nghiệm cuối cùng sau khi chọc hút bằng kim nhỏ có thể mất đến một tuần hoặc lâu hơn. Kết quả sơ bộ có thể có sớm hơn.

Các biến chứng của chọc hút bằng kim nhỏ

Các biến chứng nghiêm trọng sau khi chọc hút bằng kim nhỏ rất hiếm. Có thể xảy ra chảy máu nhẹ dưới da tại vị trí sinh thiết, có thể gây sưng do tụ máu.

Nhiễm trùng tại vị trí sinh thiết là rất hiếm, bởi vì các kỹ thuật và thiết bị vô trùng được sử dụng cho tất cả các trường hợp chọc hút bằng kim nhỏ.

Nguy cơ biến chứng do chọc hút bằng kim nhỏ qua nội soi cao hơn một chút. Nhưng nhìn chung vẫn còn khá thấp.

 

Ban Biên tập Y khoa Việt Nam

------------------------------------------

Nguồn:

https://www.webmd.com/a-to-z-guides/fine-needle-aspiration. Truy cập ngày 19/07/2023