Lờn thuốc

Lờn thuốc là giảm đáp ứng với thuốc được sử dụng cùng một liều lặp đi lặp lại nhiều lần. Đây là một hiện tượng phổ biến của việc dùng thuốc, thường gặp ở những bệnh nhân bị bệnh mạn tính phải dùng thuốc kéo dài.

Khi xuất hiện lờn thuốc, có nghĩa là thuốc với liều hiện tại đang sử dụng không còn hiệu quả như trước đây. Do đó bác sĩ có thể cần phải tăng liều, thay đổi chế độ điều trị, hoặc kê toa một loại thuốc khác.

Thông thường cần tăng liều thuốc khi bị lờn thuốc. Ảnh: gamesmartz.com

Nguyên nhân gây lờn thuốc

Hiểu biết hiện tại về cơ chế gây lờn thuốc còn hạn chế. Một số nguyên nhân gây lờn thuốc đã được biết là:

• Tăng tốc độ chuyển hóa thuốc là một nguyên nhân quan trọng gây lờn thuốc. Hiện tượng này là do các men (enzym) gan chịu trách nhiệm chuyển hóa thuốc trong cơ thể (VD như enzym của hệ cytochrome P450) trở nên tăng hoạt tính, làm cho các thuốc bị phân hủy và đào thải nhanh hơn, trước khi thuốc đến được vị trí tác động, do đó làm giảm hiệu quả của thuốc. Nguyên nhân này thường gặp ở những thuốc đường uống vì sẽ được hấp thụ từ đường tiêu hóa rồi vào máu, đến gan.
• Ái lực gắn kết giữa thuốc và thụ thể bị giảm.
• Số lượng thụ thể gắn kết với thuốc bị giảm. Nguyên nhân này thường gặp ở những thuốc đồng vận (thuốc gắn kết với thụ thể chuyên biệt để có tác dụng)

Những đặc điểm của lờn thuốc

• Lờn thuốc vẫn chưa được hiểu một cách rõ ràng. Các nhà nghiên cứu vẫn đang xem xét tại sao, khi nào và làm thế nào nó chỉ xãy ra ở người này nhưng không phải ở những người khác.
• Nó có thể xảy ra với bất kỳ loại thuốc nào.
• Tình trạng bệnh lý có thể nặng hơn do thuốc kém hiệu quả.
• Có thể gặp lờn thuốc chéo, nghĩa là lờn thuốc xãy ra với các thuốc khác trong cùng nhóm.
• Đối với một vài nhóm thuốc (ví dụ như nhóm thuốc giảm đau opioid) thì lờn thuốc có thể làm tăng nguy cơ lệ thuộc thuốc, nghiện thuốc hoặc quá liều.
• Lờn thuốc cũng có thể mang lại lợi ích, đó là ít tác dụng phụ hơn vì khi đó cơ thể đã quen và dung nạp thuốc.

Xem thêm để phân biệt: Lờn thuốc, Lệ thuộc thuốc, Nghiện thuốc

Ban Biên tập Y khoa Việt Nam

------------------------------------------

Nguồn: 

https://www.healthline.com/health/drug-tolerance

https://drugabuse.com/addiction/

https://www.merckmanuals.com/home/drugs/factors-affecting-response-to-drugs/tolerance-and-resistance-to-drugs